Bijen spelen een cruciale rol in onze voedselvoorziening en biodiversiteit, maar hun populaties staan wereldwijd onder druk. Dit artikel duikt dieper in de oorzaken en gevolgen van de afnemende bijenpopulatie, de economische impact en de innovatieve projecten die worden opgezet om deze essentiële insecten te beschermen. Met een focus op zowel de problemen als de oplossingen, biedt het inzicht in hoe we de bijenpopulatie kunnen helpen herstellen en waarom dit van cruciaal belang is voor onze toekomst.

Belangrijkste Inzichten

• Naar schatting zijn er wereldwijd 20.000 soorten solitaire bijen, waarvan ongeveer 350 in Nederland en België leven. Bijna 60% van deze bijensoorten staat op de rode lijst.
• Meer dan driekwart van de belangrijkste voedselgewassen is afhankelijk van dierlijke bestuiving, waarbij het wegvallen van deze bestuiving jaarlijks 5 tot 8% van de wereldwijde gewasproductie bedreigt.
• Het ‘Smart Green Bees’ project in Spanje heeft als doel 47 miljoen Iberische bijen te herintroduceren om de bijenpopulatie te herstellen en de klimaatcrisis aan te pakken.
• Financiële instellingen zijn blootgesteld aan aanzienlijke risico’s door het verlies aan biodiversiteit, met name door de afhankelijkheid van bestuivingsafhankelijke producten zoals chocolade en koffie.
• Regionale wetgeving, zoals de dierenwelzijnswet in de Valencia regio met boetes tot 45.000 euro, speelt een belangrijke rol in het bevorderen van bewustwording en het beschermen van bijen en andere dieren.

De Cruciale Rol van Bijen in de Voedselvoorziening

Belang van dierlijke bestuiving

Dierlijke bestuiving speelt een cruciale rol in de voedselvoorziening wereldwijd. Meer dan driekwart van de belangrijkste voedselgewassen is afhankelijk van bestuiving door dieren zoals bijen en vogels. Dit maakt de bijenpopulatie onmisbaar voor onze voedselproductie en biodiversiteit.

Het wegvallen van dierlijke bestuiving bedreigt zo’n 5 tot 8% van de wereldwijde gewasproductie per jaar.

De financiële impact van dit verlies is aanzienlijk, met een blootstelling van financiële instellingen aan bestuivingsafhankelijke producten zoals chocolade en koffie, die 28 miljard euro bedraagt. Dit onderstreept het belang van het behoud van bijen en andere bestuivers voor zowel onze ecologie als economie.

Hieronder volgt een overzicht van enkele belangrijke voedselgewassen en hun afhankelijkheid van dierlijke bestuiving:

• Appels
• Amandelen
• Koffie
• Chocolade (cacaobomen)
• Tomaten
• Pompoenen

De impact van bijen op voedselgewassen

Bijen spelen een cruciale rol in de bestuiving van voedselgewassen, wat essentieel is voor de voedselvoorziening wereldwijd. Meer dan driekwart van de belangrijkste voedselgewassen is afhankelijk van dierlijke bestuiving, waarbij bijen een sleutelrol vervullen.

Zonder bijen en andere bestuivers zou de wereldwijde gewasproductie aanzienlijk afnemen, wat leidt tot voedseltekorten en hogere prijzen.

De economische waarde van bijen in de landbouw is enorm. Hieronder volgt een overzicht van enkele belangrijke gewassen en hun afhankelijkheid van bijenbestuiving:

• Appels: Zeer afhankelijk
• Amandelen: Volledig afhankelijk
• Koffie: Gedeeltelijk afhankelijk
• Chocolade (cacao): Gedeeltelijk afhankelijk

Deze afhankelijkheid benadrukt de noodzaak om bijenpopulaties te beschermen en te behouden voor toekomstige generaties.

Financiële gevolgen van bestuivingsverlies

Het wegvallen van dierlijke bestuiving, zoals die door bijen, vormt een directe bedreiging voor de wereldwijde voedselproductie. Meer dan driekwart van de belangrijkste voedselgewassen is afhankelijk van bestuiving. Dit heeft niet alleen ecologische, maar ook aanzienlijke economische gevolgen.

De blootstelling van financiële instellingen aan bedrijven die afhankelijk zijn van bestuiving bedraagt 28 miljard euro.

De financiële risico’s voor banken, pensioenfondsen en verzekeraars die economische activiteiten financieren, welke bedreigd worden door het verlies aan biodiversiteit, zijn aanzienlijk. Dit omvat niet alleen de directe productie van voedselgewassen, maar ook de bredere beschikbaarheid van ecosysteemdiensten zoals bodemvruchtbaarheid.

• Verlies aan biodiversiteit
• Financiële risico’s voor instellingen
• Reputatie- en transitierisico’s

De Bedreigingen voor de Bijenpopulatie

Verlies aan biodiversiteit

Het verlies aan biodiversiteit is een van de grootste uitdagingen van onze tijd. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de natuurlijke wereld, maar raakt ook direct aan de economie en samenleving. De biodiversiteit in dieren en planten is cruciaal voor ecosystemen die essentiële diensten leveren, zoals bestuiving door bijen, die onmisbaar is voor de voedselproductie.

Het verlies aan biodiversiteit bedreigt de stabiliteit van ecosystemen en daarmee de basis van ons bestaan.

De gevolgen van biodiversiteitsverlies zijn veelzijdig en raken verschillende sectoren:

• Financiële instellingen worden geconfronteerd met risico’s gerelateerd aan de financiering van economische activiteiten die afhankelijk zijn van biodiversiteit.
• Bedrijven en burgers ervaren directe gevolgen door verstoringen in de beschikbaarheid van natuurlijke hulpbronnen.
• De stabiliteit van ecosystemen, en daarmee de beschikbaarheid van essentiële diensten zoals bestuiving, komt in gevaar.

De rode lijst van bijensoorten

De rode lijst van bijensoorten is een cruciale indicator voor de gezondheid van onze ecosystemen. Het benadrukt de soorten die op het randje van uitsterven staan en vereist dringende aandacht voor hun behoud. Bijensoorten over de hele wereld worden bedreigd door verschillende factoren, waaronder habitatverlies, pesticidengebruik en klimaatverandering.

Het is essentieel om de soorten op de rode lijst te beschermen, aangezien bijen een onmisbare rol spelen in de bestuiving van veel voedselgewassen en wilde planten.

Hieronder volgt een lijst van enkele bijensoorten die momenteel op de rode lijst staan:

• Westerse honingbij (Apis mellifera)
• Rusty patched hommel (Bombus affinis)
• Franklin’s hommel (Bombus franklini)
• De Aziatische reuzenhoornaar (Vespa mandarinia)

Deze lijst is verre van compleet, maar geeft een indicatie van de diversiteit aan bijensoorten die momenteel onder druk staan. Het is van cruciaal belang dat er actie wordt ondernomen om deze soorten te beschermen en hun habitats te herstellen.

De invloed van klimaatverandering

Klimaatverandering heeft een diepgaande invloed op de bijenpopulatie en het bredere ecosysteem. Extreem weer, zoals overstromingen en hittegolven, kan leiden tot voedselprijsschokken en heeft een directe impact op de leefomgeving van bijen. Het verlies aan biodiversiteit, aangedreven door klimaatverandering, is een van de grootste uitdagingen van onze tijd.

Klimaatverandering heeft ook een ander, niet te negeren gevolg: het verlies van biodiversiteit.

De financiële sector en de economie als geheel ondervinden ook de gevolgen van klimaatverandering. Uit onderzoek van DNB blijkt dat klimaatopwarming een opwaarts effect heeft op inflatie, wat inflatie wisselvalliger maakt. Dit benadrukt de noodzaak voor financiële instellingen om bij te dragen aan een groene toekomst en groene financiën.

Innovatieve Projecten ter Bescherming van Bijen

Smart Green Bees: Herintroductie van Iberische bijen

Het Smart Green Bees project is een baanbrekend initiatief met als doel de bijenpopulatie in Spanje te herstellen. Dit project streeft ernaar om 47 miljoen Iberische bijen te herintroduceren, wat neerkomt op ongeveer één bij per inwoner van Spanje. Deze ambitieuze onderneming is niet alleen gericht op het vergroten van de bijenpopulatie, maar ook op het aanpakken van de bredere klimaatcrisis.

Dit initiatief onderstreept het belang van bijen voor ons ecosysteem en de noodzaak om actie te ondernemen tegen hun afnemende aantallen.

De volgende punten benadrukken de kernaspecten van het project:

• Herintroductie van Iberische bijen in hun natuurlijke habitat.
• Versterking van de biodiversiteit en verbetering van de ecologische balans.
• Samenwerking met lokale gemeenschappen en boeren om bewustzijn te creëren.
• Implementatie van duurzame landbouwpraktijken die bijdragen aan de bescherming van bijen.

Het project in Málaga

In de provincie Málaga is een innovatief project van start gegaan met als doel heel Spanje opnieuw te bevolken met Iberische bijen. Dit ambitieuze initiatief, bekend als "Smart Green Bees", streeft ernaar om 47 miljoen Iberische bijen te herintroduceren, één voor elke inwoner van Spanje. Het project speelt een cruciale rol in het herstel van de bijenpopulatie en het aanpakken van de klimaatcrisis.

Dit project is niet alleen belangrijk voor de biodiversiteit, maar ook voor de landbouw en de lokale economieën.

De volgende punten benadrukken de kernaspecten van het project:

• Herintroductie van 47 miljoen Iberische bijen.
• Focus op het herstel van de bijenpopulatie.
• Aanpak van de klimaatcrisis.
• Versterking van de lokale economieën en landbouw.

Dit initiatief onderstreept het belang van gerichte acties om de bijenpopulatie te beschermen en te herstellen, en biedt een hoopvol voorbeeld voor soortgelijke projecten wereldwijd.

Internationale inspanningen voor bijenbehoud

Internationale inspanningen voor bijenbehoud zijn cruciaal om de afnemende bijenpopulaties wereldwijd aan te pakken. Verschillende landen en organisaties werken samen om de bijen en hun leefomgevingen te beschermen. Deze samenwerkingen richten zich op het delen van kennis, het financieren van onderzoeksprojecten en het implementeren van praktische oplossingen.

• Wereld Bijendag: Elk jaar op 20 mei wordt wereldwijd de Wereld Bijendag gevierd. Deze dag is bedoeld om bewustwording te creëren over het belang van bijen en andere bestuivers.
• Smart Green Bees project: Een ambitieus project gericht op het herstellen van de bijenpopulatie in Spanje, met als doel 47 miljoen Iberische bijen te herintroduceren.

Het is van essentieel belang dat we de internationale samenwerking blijven versterken en uitbreiden om de bijenpopulaties te beschermen en te herstellen. Zonder bijen en andere bestuivers zou onze voedselvoorziening ernstig in gevaar komen.

De Economische Impact van Biodiversiteitsverlies

Risico’s voor financiële instellingen

Financiële instellingen staan voor aanzienlijke uitdagingen als het gaat om biodiversiteitsverlies. De directe en indirecte gevolgen van biodiversiteitsverlies vormen een reëel risico voor de stabiliteit van het financiële systeem. Dit omvat niet alleen fysieke risico’s, zoals de impact van klimaatverandering op investeringen, maar ook transitierisico’s en reputatieschade wanneer bedrijven negatief bijdragen aan biodiversiteit.

Financiële instellingen ontkomen niet aan biodiversiteit.

Een voorbeeld van de kwantitatieve impact is de blootstelling van Nederlandse financiële instellingen aan milieucontroverses wereldwijd, met een totale financiering van 97 miljard euro. Dit benadrukt de noodzaak voor financiële instellingen om hun portefeuilles zorgvuldig te beoordelen op blootstelling aan biodiversiteitsrisico’s.

• Identificatie van duurzaamheidsrisico’s.
• Onderkenning van de risico’s.
• Mitigatie van de risico’s.
• Actie ondernemen bij het voordoen van risico’s.

De rol van de Nederlandse Bank (DNB)

De Nederlandsche Bank (DNB) speelt een cruciale rol in het waarborgen van de financiële stabiliteit en het toezicht op financiële instellingen. DNB zet zich in voor het bevorderen van duurzame, groene keuzes binnen de financiële sector, wat essentieel is voor het aanpakken van biodiversiteitsrisico’s. Deze inzet is niet alleen een kwestie van verantwoordelijkheid nemen, maar ook van de wil om een positieve impact te maken op de samenleving en het milieu.

"Wereldwijd zijn banken druk bezig met ‘derisking’."

DNB heeft te maken met diverse uitdagingen, waaronder het beheersen van financiële risico’s. In 2023 boekte DNB een negatief resultaat van bijna 3,5 miljard euro, waarvan een groot deel werd opgevangen door de voorziening voor financiële risico’s. Dit onderstreept het belang van een solide risicomanagement en de noodzaak voor financiële instellingen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden.

Biodiversiteitsrisico’s in beleggingsportefeuilles

Financiële instellingen staan voor de uitdaging om de impact van biodiversiteitsverlies op hun beleggingsportefeuilles te begrijpen en te beheren. De financiering van activiteiten die bedreigd worden door biodiversiteitsverlies levert significante financiële risico’s op. Dit omvat risico’s gerelateerd aan de beschikbaarheid van essentiële ecosystemendiensten zoals hout, dierlijke bestuiving en bodemvruchtbaarheid.

Het tijdig in kaart brengen van biodiversiteitsrisico’s is cruciaal voor het beheersen van deze risico’s.

Daarnaast lopen financiële instellingen reputatie- en transitierisico’s als zij bedrijven financieren die een grote negatieve impact hebben op biodiversiteit. Het is daarom van belang dat zij proactief handelen om deze risico’s te minimaliseren.

• Risico’s voor financiële instellingen:
  • Reputatierisico
  • Transitierisico
  • Risico’s gerelateerd aan de beschikbaarheid van ecosystemendiensten

De Nederlandse Bank (DNB) heeft de gevolgen van biodiversiteitsverlies voor Nederlandse financiële instellingen in kaart gebracht en benadrukt het belang van het herkennen en beheersen van klimaat- en biodiversiteitsgerelateerde risico’s.

Bewustwording en Actie

Regionale wetgeving voor dierenwelzijn

Regionale wetgevingen voor dierenwelzijn hebben een belangrijke rol in de bescherming van bijen en andere bestuivers. Deze wetten variëren sterk per regio, maar hebben gemeen dat ze gericht zijn op het verminderen van bedreigingen zoals habitatverlies en het gebruik van schadelijke pesticiden.

In de Comunidad Valenciana is recent een nieuwe dierenwelzijnswet aangenomen die boetes tot 45.000 euro kan opleggen voor overtredingen die schadelijk zijn voor dieren.

De invoering van dergelijke wetten is een cruciale stap in de richting van een duurzamere omgang met onze natuurlijke omgeving en de bescherming van essentiële soorten zoals bijen. Het is belangrijk dat deze wetten worden ondersteund door zowel de overheid als de lokale gemeenschappen om effectief te zijn.

• Spanje: Nieuwe nationale dierenwelzijnswet aangenomen.
• Comunidad Valenciana: Vervanging van 30 jaar oude wet door nieuwe met hogere boetes.
• Overzicht: Nieuwe wetten omvatten maatregelen zoals verzekeringsplicht en cursussen voor hondenbezitters.

Publieke bewustwordingscampagnes

Publieke bewustwordingscampagnes spelen een cruciale rol in het verhogen van de algemene kennis over het belang van bijen en biodiversiteit. Door middel van diverse media en evenementen worden mensen geïnformeerd over hoe zij kunnen bijdragen aan de bescherming van bijen. Een voorbeeld hiervan is de campagne in Spanje tegen het geven van honden als kerstgeschenk, die het bewustzijn over impulsieve dierenaanschaf verhoogde.

Het is essentieel dat deze campagnes niet alleen informeren, maar ook inspireren tot actie.

Een effectieve manier om de boodschap te verspreiden is door samenwerking met lokale gemeenschappen, scholen en bedrijven. Deze partnerschappen vergroten het bereik en de impact van de campagnes. Hieronder volgt een lijst van enkele succesvolle initiatieven:

• Artikelen en educatieve programma’s over het belang van bijen
• Workshops voor het maken van bij-vriendelijke tuinen
• Samenwerking met lokale boeren voor duurzame landbouwpraktijken

De rol van onderwijs in natuurbehoud

Het onderwijs speelt een cruciale rol in het vormen van de toekomstige generaties en hun houding ten opzichte van natuurbehoud. Door kinderen al op jonge leeftijd bewust te maken van het belang van biodiversiteit, kunnen we een fundament leggen voor levenslange waardering en actieve deelname aan natuurbehoud.

Een effectieve manier om dit te bereiken is door het integreren van natuur- en milieueducatie in het curriculum. Dit kan variëren van praktische projecten zoals het aanleggen van schooltuinen tot theoretische lessen over de impact van klimaatverandering op de biodiversiteit.

Het is essentieel dat onderwijsinstellingen samenwerken met lokale gemeenschappen en milieuorganisaties om leerlingen praktische ervaringen te bieden die hun kennis verrijken en hen direct betrekken bij het beschermen van de natuur.

• Samenwerking met milieuorganisaties
• Ontwikkeling van educatieve programma’s
• Praktische projecten zoals schooltuinen
• Theoretische lessen over biodiversiteit en klimaatverandering

Conclusie

De afname van de bijenpopulatie is een complex en veelzijdig probleem dat niet alleen de biodiversiteit en ecosystemen bedreigt, maar ook een directe impact heeft op de wereldwijde voedselvoorziening en economie. Het is duidelijk dat bijen een cruciale rol spelen in de bestuiving van voedselgewassen, wat essentieel is voor de productie van een groot deel van ons voedsel. De initiatieven om bijenpopulaties te herstellen, zoals het project ‘Smart Green Bees’ in Spanje, zijn bemoedigende stappen in de goede richting. Echter, het is van cruciaal belang dat deze inspanningen worden ondersteund en uitgebreid, niet alleen op nationaal, maar ook op internationaal niveau. Daarnaast is het belangrijk dat financiële instellingen en bedrijven zich bewust worden van de risico’s die het verlies van biodiversiteit met zich meebrengt voor de economie. Alleen door gezamenlijke inspanningen kunnen we de bijenpopulatie beschermen en daarmee de biodiversiteit, onze voedselvoorziening en economische stabiliteit veiligstellen.

Veelgestelde Vragen

Hoeveel soorten solitaire bijen leven er in Nederland en België?

Er leven ongeveer 350 soorten solitaire bijen in Nederland en België.

Wat is de impact van het wegvallen van dierlijke bestuiving op de wereldwijde gewasproductie per jaar?

Het wegvallen van dierlijke bestuiving bedreigt zo’n 5 tot 8% van de wereldwijde gewasproductie per jaar.

Hoeveel Iberische bijen worden er heringevoerd in Spanje door het project ‘Smart Green Bees’?

Het project ‘Smart Green Bees’ is gericht op het herintroduceren van 47 miljoen Iberische bijen in Spanje.

Wat zijn de financiële risico’s van het verlies aan biodiversiteit voor financiële instellingen?

Het verlies aan biodiversiteit levert financiële risico’s op voor banken, pensioenfondsen en verzekeraars die economische activiteiten financieren welke bedreigd worden door dit verlies.

Wat is de rol van de Nederlandse Bank (DNB) bij het in kaart brengen van biodiversiteitsrisico’s?

DNB heeft de gevolgen van het verlies aan biodiversiteit voor Nederlandse financiële instellingen in kaart gebracht.

Welke nieuwe regionale wetgeving is er aangenomen in de Valencia regio met betrekking tot dierenwelzijn?

In de Valencia regio is een regionale dierenwelzijnswet aangenomen met boetes tot 45.000 euro.