Naast de veelvoorkomende en bekende honingbijen bestaan er een groot aantal wilde of solitaire bijen. Naar schatting zijn er over de hele aarde 20.000 soorten solitaire bijen, waarvan er ongeveer 350 in Nederland en België leven. Bijna 60% van deze bijensoorten staan op de rode lijst.

Belangrijkste Punten

• Solitaire bijen spelen een cruciale rol in het ecosysteem als bestuivers.
• De rode lijst toont aan dat bijna 60% van de solitaire bijensoorten bedreigd wordt.
• Het behoud van solitaire bijen vereist actie op verschillende fronten, waaronder habitatbescherming en bewustwording.
• Conservatiestrategieën zoals het creëren van beschermde gebieden en bevorderen van ecologische landbouw zijn essentieel.
• Samenwerking en educatie zijn sleutelfactoren voor succesvol behoud van solitaire bijen.

Inzicht in de Bedreigingen

Habitatverlies en Fragmentatie

Habitatverlies en fragmentatie vormen een ernstige bedreiging voor solitaire bijensoorten. Deze problemen ontstaan door menselijke activiteiten zoals landbouw, stedelijke ontwikkeling en de aanleg van wegen, die de natuurlijke leefgebieden van deze bijen opsplitsen en verminderen.

De gevolgen van habitatverlies zijn aanzienlijk. Bijen hebben specifieke habitats nodig voor voeding, voortplanting en nestelen. Wanneer deze habitats verdwijnen of gefragmenteerd raken, wordt het voor bijen moeilijker om te overleven en zich voort te planten.

Het is cruciaal om de overgebleven habitats te beschermen en waar mogelijk te herstellen om de solitaire bijensoorten te behouden.

• Identificatie van belangrijke leefgebieden
• Bescherming van deze gebieden
• Herstel van beschadigde habitats
  Deze stappen zijn essentieel voor het behoud van solitaire bijensoorten en het tegengaan van hun achteruitgang.

Gebruik van Pesticiden

Het gebruik van pesticiden is een van de voornaamste bedreigingen voor solitaire bijensoorten. Deze chemische stoffen, bedoeld om schadelijke insecten en onkruid te bestrijden, hebben vaak een breed werkingsspectrum en maken geen onderscheid tussen schadelijke en nuttige insecten. Hierdoor worden ook solitaire bijen, die cruciaal zijn voor de bestuiving van vele planten, negatief beïnvloed.

Bijen hebben jouw hulp nodig | IVKB vzw, Gebruik geen pesticiden, deze zijn nl. schadelijk voor de bijen (en niet alleen voor hen!) Maai je gras niet elke week, een wilde bijentuin is ook heel mooi!

Alternatieve bestrijdingsmethoden kunnen een oplossing bieden. Zoals de inzet van GDL (Glucono delta-lactone), een stof die het immuunsysteem van termieten aantast zonder schadelijk te zijn voor andere dieren. Dit toont aan dat er veiligere opties bestaan die de biodiversiteit niet in gevaar brengen.

Klimaatverandering

De impact van klimaatverandering op solitaire bijensoorten is aanzienlijk. Veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen kunnen de beschikbaarheid van voedselbronnen en geschikte nestgelegenheid beïnvloeden. Dit leidt tot een verschuiving in de geografische verspreiding van deze bijen, waardoor sommige soorten in nieuwe gebieden verschijnen terwijl andere uit hun traditionele habitats verdwijnen.

Veel solitaire bijensoorten nestelen in de bodem, waar de temperatuur relatief stabiel is. Echter, extreme weersomstandigheden, zoals langdurige droogte of hevige regenval, kunnen deze nestgelegenheden verstoren.

• Verminderde voedselbeschikbaarheid
• Verlies van nestgelegenheid
• Verschuiving van geografische verspreiding

Deze factoren benadrukken de noodzaak voor gerichte conservatiemaatregelen om de impact van klimaatverandering op solitaire bijensoorten te minimaliseren.

Concurrentie met Honingbijen

De introductie van honingbijen in gebieden waar solitaire bijensoorten leven, kan leiden tot directe concurrentie om voedselbronnen. Dit is vooral problematisch in gebieden met beperkte bloemrijkdom. De aanwezigheid van honingbijen kan de voedselvoorziening voor solitaire bijen aanzienlijk verminderen, waardoor hun overlevingskansen afnemen.

Het is cruciaal om een evenwicht te vinden tussen de imkerij en de bescherming van solitaire bijensoorten.

Om de impact van honingbijen op solitaire bijensoorten te minimaliseren, kunnen de volgende stappen worden overwogen:

• Beperken van het aantal honingbijenkasten in kwetsbare gebieden.
• Promoten van bloemrijke gebieden die zowel honingbijen als solitaire bijen ten goede komen.
• Onderzoek naar de interacties tussen honingbijen en solitaire bijensoorten om beter geïnformeerde beslissingen te kunnen maken.

Conservatiestrategieën voor Solitaire Bijen

Beschermde Gebieden Creëren

Het creëren van beschermde gebieden is een cruciale stap in de bescherming van solitaire bijensoorten. Deze gebieden bieden een veilige haven waar bijen kunnen nestelen, voeden en zich voortplanten zonder de dreiging van habitatverlies of blootstelling aan pesticiden.

Het succes van beschermde gebieden hangt af van zorgvuldige planning en beheer, inclusief het behoud van inheemse flora en het beperken van menselijke verstoring.

Een effectieve aanpak voor het creëren van beschermde gebieden omvat:

• Identificatie van cruciale habitats voor solitaire bijen.
• Samenwerking met lokale gemeenschappen en landeigenaren.
• Implementatie van beheersplannen die ecologische duurzaamheid waarborgen.
• Regelmatige monitoring en aanpassing van beheersstrategieën om de effectiviteit te verhogen.

Bevorderen van Ecologische Landbouw

Ecologische landbouw speelt een cruciale rol in het behoud van solitaire bijensoorten door het creëren van een gezonde en duurzame omgeving. Het verminderen van het gebruik van synthetische pesticiden en kunstmest is essentieel voor het welzijn van deze bijen. Door samen te werken met de natuur, kunnen boeren bijdragen aan een rijkere biodiversiteit en een veerkrachtiger ecosysteem.

Het is schokkend dat in de laatste 35 jaar de biologische landbouw slechts met 3% is gestegen. Dit benadrukt de noodzaak voor een significante verschuiving naar meer duurzame landbouwpraktijken.

Hieronder volgen enkele stappen die genomen kunnen worden om ecologische landbouw te bevorderen:

• Stimuleren van het gebruik van organische bemesting
• Bevorderen van gewasrotatie en diversiteit
• Aanmoedigen van het planten van inheemse flora rondom landbouwgronden
• Ondersteunen van lokale boeren bij de transitie naar ecologische landbouwmethoden

Deze maatregelen kunnen helpen bij het creëren van een gezondere leefomgeving voor solitaire bijen en andere bestuivers, wat essentieel is voor de voedselproductie en het behoud van de biodiversiteit.

Aanleg van Bijenvriendelijke Tuinen

Het creëren van bijenvriendelijke tuinen is een essentiële stap in de bescherming van solitaire bijensoorten. Deze tuinen bieden niet alleen een veilige haven voor bijen, maar dragen ook bij aan de vergroting van de biodiversiteit in stedelijke en landelijke gebieden. Door het aanleggen van dergelijke tuinen kunnen we een directe impact hebben op de overlevingskansen van deze belangrijke bestuivers.

Het is cruciaal om een diversiteit aan planten te selecteren die gedurende verschillende seizoenen bloeien, om zo een constante voedselbron voor bijen te garanderen.

Hieronder volgt een lijst met aanbevolen planten voor bijenvriendelijke tuinen:

• Lavendel
• Salie
• Zonnebloem
• Klaproos
• Kamille
• Bieslook
• Tijm

Het is ook belangrijk om rekening te houden met de plaatsing van planten en de creatie van kleine schuilplaatsen voor bijen. Dit kan variëren van het eenvoudigweg achterlaten van dode boomstammen tot het installeren van speciale bijenhotels. Door bewust te kiezen voor planten en structuren die bijen aantrekken, kunnen we een significante bijdrage leveren aan het behoud van deze essentiële soorten.

Onderzoek en Monitoring

Onderzoek en monitoring zijn cruciaal voor het begrijpen van de levenscycli, gedragingen en bedreigingen van solitaire bijensoorten. Door voortdurend gegevens te verzamelen, kunnen we effectievere conservatiestrategieën ontwikkelen en de impact van onze inspanningen meten.

• Identificatie van nieuwe of veranderende bedreigingen
• Monitoring van populatietrends
• Evaluatie van de effectiviteit van beschermingsmaatregelen
• Ontwikkeling van nieuwe conservatiemethoden

Het is essentieel dat onderzoek en monitoring hand in hand gaan met de implementatie van beschermingsmaatregelen om de meest bedreigde bijensoorten te redden.

Deze activiteiten vereisen samenwerking tussen wetenschappers, natuurbeschermers en lokale gemeenschappen. Door kennis en middelen te delen, kunnen we een duurzame toekomst voor solitaire bijen waarborgen.

Bewustwording en Educatie

Voorlichtingscampagnes

Voorlichtingscampagnes spelen een cruciale rol in het verhogen van de publieke bewustwording over het belang van solitaire bijensoorten en de bedreigingen waarmee ze geconfronteerd worden. Het initiëren van gerichte campagnes kan leiden tot een grotere betrokkenheid van het publiek bij het behoud van deze essentiële bestuivers.

Door het gebruik van diverse media en platforms kunnen voorlichtingscampagnes een breed publiek bereiken en informeren over hoe individuele acties bijdragen aan de bescherming van bijensoorten.

Een effectieve campagne kan bestaan uit:

• Het ontwikkelen van informatieve brochures en flyers.
• Het organiseren van workshops en lezingen.
• Het inzetten van sociale media om bewustwording te creëren.
• Samenwerken met scholen en lokale gemeenschappen voor educatieve projecten.

Educatieve Programma’s voor Scholen

Educatieve programma’s voor scholen spelen een cruciale rol in het bewustmaken van jonge generaties over het belang van solitaire bijensoorten en hun behoud. Door middel van interactieve workshops, lezingen en projecten kunnen leerlingen op een boeiende manier leren over de ecologie van bijen, hun rol in ons ecosysteem en de uitdagingen waar ze voor staan.

Belangrijk: Het is essentieel dat deze programma’s niet alleen informatief zijn, maar ook inspireren tot actie en betrokkenheid bij natuurbehoud.

Een voorbeeld van betrokkenheid bij educatieve programma’s is te vinden bij Imkerij De Honingbij, die het hele jaar door verschillende workshops en lezingen aanbiedt. Deze initiatieven zijn gericht op scholen en gemeenschapsgroepen, waarmee de basis wordt gelegd voor een duurzame relatie tussen jongeren en de natuur.

Betrokkenheid van de Gemeenschap

De betrokkenheid van de gemeenschap is cruciaal voor het succes van het behoud van solitaire bijensoorten. Door samen te werken, kunnen lokale gemeenschappen een significante impact hebben op de bescherming van deze essentiële bestuivers.

• Organiseer lokale bijeenkomsten om bewustzijn te creëren.
• Stimuleer de aanleg van bijenvriendelijke tuinen in woonwijken.
• Zet vrijwilligersprojecten op voor het onderhoud van bijenhabitats.

Het is van essentieel belang dat iedereen in de gemeenschap de waarde van bijen erkent en actief bijdraagt aan hun bescherming.

Deze inspanningen zullen niet alleen helpen bij het behoud van bijensoorten, maar ook bij het verbeteren van de luchtkwaliteit en het vergroten van de biodiversiteit in lokale gebieden. Het is een win-win situatie voor zowel de bijen als de gemeenschap.

Publieke Evenementen Organiseren

Het organiseren van publieke evenementen speelt een cruciale rol in het vergroten van de bewustwording en betrokkenheid bij het behoud van solitaire bijensoorten. Door middel van muziekfestivals, kermis, collectes en themafeesten kunnen we een breed publiek bereiken en informeren over het belang van deze bijensoorten voor onze ecosystemen.

De diversiteit aan evenementen zorgt ervoor dat iedereen op een passende manier betrokken kan raken.

• Muziekfestivals
• Kermis
• Collectes
• Pubquiz
• Benefitdiners
• Mini Roparun
• Themafeesten

Het is essentieel dat deze evenementen niet alleen informatief zijn, maar ook leuk en toegankelijk voor alle leeftijden. Zo creëren we een positieve ervaring die mensen motiveert om actie te ondernemen voor het behoud van bijensoorten.

Samenwerking en Partnerschappen

Samenwerken met Lokale Boeren

Het samenwerken met lokale boeren is cruciaal voor het behoud van solitaire bijensoorten. Boeren spelen een sleutelrol in het creëren van een duurzaam voedselsysteem dat zowel de natuur respecteert als de biodiversiteit ondersteunt. Door over te stappen op biologische landbouwpraktijken, die het gebruik van gif en kunstmest vermijden, kunnen boeren bijdragen aan een gezondere leefomgeving voor solitaire bijen.

De transitie naar biologische landbouw is traag, met slechts een stijging van 3% in de laatste 35 jaar. Dit benadrukt de noodzaak voor meer actieve betrokkenheid en ondersteuning.

Een effectieve samenwerking kan worden bereikt door:

• Het delen van kennis over duurzame landbouwtechnieken.
• Het organiseren van gezamenlijke initiatieven, zoals open dagen, om bewustzijn te creëren.
• Het bevorderen van de aanleg van bijenvriendelijke gebieden op landbouwgrond.

Deze stappen vereisen een gezamenlijke inspanning van zowel boeren als natuurbeschermingsorganisaties, om een positieve impact te maken op de leefomgeving van solitaire bijen en de biodiversiteit als geheel.

Partnerschappen met Natuurbeschermingsorganisaties

Het aangaan van partnerschappen met natuurbeschermingsorganisaties is cruciaal voor het behoud van solitaire bijensoorten. Deze organisaties beschikken over de kennis, middelen en het netwerk om effectieve beschermingsmaatregelen te implementeren. Door samen te werken, kunnen we een grotere impact maken op de bescherming van deze essentiële bestuivers.

Door de krachten te bundelen, kunnen we de biodiversiteit beschermen en de leefomgeving van solitaire bijen verbeteren.

Een belangrijk aspect van deze samenwerking is het delen van kennis en middelen. Dit kan variëren van onderzoek en monitoring tot het gezamenlijk organiseren van voorlichtingscampagnes. Hieronder volgt een lijst van mogelijke samenwerkingsactiviteiten:

• Onderzoek en monitoring van bijenpopulaties
• Gezamenlijke voorlichtingscampagnes
• Ontwikkeling van bijenvriendelijke habitats
• Uitwisseling van expertise en best practices

Internationale Samenwerking

Internationale samenwerking is cruciaal voor het behoud van solitaire bijensoorten die geen grenzen kennen. Samenwerken over grenzen heen biedt de mogelijkheid om kennis en middelen te delen, en gezamenlijke actieplannen te ontwikkelen.

Door internationale samenwerking kunnen we effectievere conservatiestrategieën implementeren en de impact van onze inspanningen vergroten.

Een voorbeeld van succesvolle internationale samenwerking is de samenwerking met kerkelijke organisaties en lokale gemeenten, zoals in Hostomel, voor het bouwen van warme opvangruimtes. Deze initiatieven tonen aan hoe samenwerking kan leiden tot concrete acties die lokale gemeenschappen direct ten goede komen.

• Voorbeelden van internationale samenwerking:
  • Delen van kennis en middelen
  • Ontwikkelen van gezamenlijke actieplannen
  • Bouwen van faciliteiten die lokale gemeenschappen ondersteunen
  • Organiseren van internationale conferenties en workshops

Steun van Overheden en Bedrijven

De rol van overheden en bedrijven in het behoud van solitaire bijensoorten is cruciaal. Financiële steun en beleidsmaatregelen van deze entiteiten kunnen significante positieve effecten hebben op de bescherming en het herstel van bijenpopulaties.

Het is essentieel dat overheden en bedrijven samenwerken met natuurbeschermingsorganisaties en lokale gemeenschappen om effectieve conservatiestrategieën te implementeren.

Een voorbeeld van succesvolle samenwerking is de creatieve campagne ‘De Nieuwe Gevers‘, die gericht is op het verkrijgen van steun van diverse partijen, waaronder bedrijven, overheden, en particulieren. Deze aanpak benadrukt het belang van een breed draagvlak voor natuurbehoud.

• Samenwerken met lokale boeren
• Partnerschappen met natuurbeschermingsorganisaties
• Internationale samenwerking
• Bevorderen van ecologische landbouw

Conclusie

Het behoud van solitaire bijensoorten op de rode lijst is van groot belang, gezien het feit dat bijna 60% van deze bijensoorten bedreigd wordt. Het is essentieel om maatregelen te nemen ter bescherming van deze waardevolle insecten. Door bewustwording te creëren en samen te werken aan het behoud van hun leefomgeving, kunnen we een positieve impact hebben op de biodiversiteit en het ecosysteem. Laten we ons inzetten voor het behoud van deze kwetsbare bijensoorten en zo bijdragen aan een gezonde en duurzame natuur.

Veelgestelde Vragen

Hoeveel soorten solitaire bijen leven er in Nederland en België?

Naar schatting leven er ongeveer 350 soorten solitaire bijen in Nederland en België.

Hoeveel procent van de bijensoorten staat op de rode lijst?

Bijna 60% van de bijensoorten staat op de rode lijst.

Wat was het thema van de nationale vogeltelling?

Het thema van de nationale vogeltelling was ‘stadsvogels’.

Wat is het streven voor bebossing in 2030?

Het streven is om de bebossing in 2030 te vergroten naar 60%.

Hoeveel keer kan er per categorie gestemd worden?

Er kan één keer per categorie gestemd worden, in totaal 3 keer.

Wie vertrokken er naar het land van de ‘vreemde vogels’ in november 2022?

Jacques van de Neut en zijn vrouw Annemieke vertrokken naar het land van de ‘vreemde vogels’ in november 2022.